Wszystko co powinieneś wiedzieć o wekslu zanim go wypiszesz

Co musisz wiedzieć o wekslach. Poradnik praktyczny.

O samych wekslach wstępnie już pisaliśmy https://anuluj-dlug.pl/blog/post/zanim-podpiszesz-weksel-dobrze-sie-zastanow

Czas na usystematyzowanie wiedzy, bo korzyści ale i zagrożenia są realne:

Skąd wzięła się praktyka stosowania weksli? Czy jest dla nas korzystna? Z jakimi rodzajami weksli możemy spotkać się w życiu codziennym? Czy podpisując weksel zawsze możemy czuć się bezpieczni? Oto garść podstawowych informacji na temat weksli.

Praktyka stosowania weksli ma swoje korzenie w latach międzywojennych. Obecnie weksel zyskał na popularności, w szczególności jako środek zabezpieczenia kredytu. Jednak
w społeczeństwie nadal brakuje wiedzy na ten temat. Niejednokrotnie podpisując weksel
nie zdajemy sobie sprawy z odpowiedzialności jaką na siebie przyjmujemy. Do najczęstszych błędów możemy zaliczyć wadliwe wypełnienie weksli, które nie podlegają realizacji
na podstawie prawa wekslowego oraz niewiedzę związaną z posługiwaniem się nimi.

Czy weksel jest dla nas niebezpieczny?

Podpisując weksel trzeba zachować szczególną ostrożność. Jednak poprawnie wystawiony weksel jest wygodnym instrumentem, który w przypadku braku gotówki pozwoli nam na zabezpieczenie kredytu, pożyczki, dotacji czy umowy i nie należy się go bać. Zabezpieczenie kredytu w postaci weksla stosuje wiele banków tj. Bank Milenium, ING Bank Śląski, Alior Bank czy Idea Bank. Dzieje się tak, dlatego że jest to najtańsza i najprostsza forma zabezpieczenia. Jeśli wiemy jak poprawnie go wystawić i znamy prawo możemy spać spokojnie.

Weksel a czek

Weksel i czek są papierami wartościowymi, wyrażającymi wyłącznie wierzytelność pieniężną. Oba papiery wartościowe muszą być wystawione w odpowiedniej formie.
W przypadku czeku nie rodzi to większych problemów, ponieważ każdy bank wystawia książeczki czekowe i nie sposób źle uzupełnić dobrze czeku. Kluczową różnicą jest to, że wekslem posługujemy się wówczas, gdy nie mamy pieniędzy, a czekiem kiedy mamy pieniądze.

Ważność i skuteczność weksla

Weksel jest papierem wartościowym wystawianym na zlecenie wierzyciela. Jego ważność
i skuteczność nie jest zależna od ważności innych czynności prawnych, oznacza to dla nas,
że zapłata określonej kwoty we wskazanym terminie i miejscu ma charakter bezwarunkowy.

Przykład: Pani Dorota zawarła umowę pożyczki, zwanej potocznie tzw. „chwilówką”,
w której płatność miała nastąpić za pomocą weksla. Zobowiązanie do zapłaty, jakie wynika z weksla, ma charakter bezwarunkowy, dlatego Pani Dorota nie będzie mogła zasłonić się faktem, że np.: umowa pożyczki jest nieważna, bo zawiera niedozwolone postanowienia w treści umowy.

W zależności od osoby dłużnika możemy spotkać się następującymi wekslami:

Pierwszy to weksel własny, w którym wystawca weksla (trasant) przyrzeka, że sam zapłaci odbiorcy (remitentowi). W myśl prawa wekslowego bezwzględnie musi składać się z następujących elementów:

1) nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;

2) przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;

3) oznaczenie terminu płatności;

4) oznaczenie miejsca płatności;

5) nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;

6) oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu;

7) podpis wystawcy wekslu.

Drugim rodzajem weksla jest weksel trasowany, w którym wystawca (trasant) zleca wskazanej w wekslu osobie (trasatowi) zapłacenie określonej kwoty na rzecz osoby trzeciej (remitenta). Obligatoryjnie musi zawierać następujące elementy:

1) nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;

2) polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;

3) nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata);

4) oznaczenie terminu płatności;

5) oznaczenie miejsca płatności;

6) nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;

7) oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu;

8) podpis wystawcy wekslu.

Należy pamiętać, że dokument, który nie zawiera choćby jednego z ww. elementów nie jest wekslem. Weksel musi być sporządzony na piśmie i odręcznie podpisany. Jeżeli weksel wystawia osoba fizyczna, wówczas podpisuje go własnoręcznie. Jeżeli wystawcą jest osoba prawna, powinna podpisać się osoba upoważniona do reprezentacji i dodatkowo umieścić pieczątkę firmy.

Czym jest weksel in blanco?

Jest najczęściej używanym wekslem, określanym często jako "gwarancyjny" lub "kaucyjny”. Weksel in blanco tzw. goły, niezupełny jest niewypełnionym wekslem albo celowo wypełnionym wekslem z pominięciem pewnych danych tj. kwota, data. Do weksla niezupełnego może, ale nie musi, być spisane porozumienie (potocznie nazywane: deklaracją wekslową), które zawiera informacje na jakich warunkach posiadacz weksla może go uzupełnić. Jest ona bardzo ważna z punktu zabezpieczenia swoich interesów na przyszłość, może nas uchronić przed nieuczciwą praktyką uzupełniania weksla sumą wekslową, przekraczającą kwotę długu, a także przed innymi niekorzystnymi dla nas wpisami.

W momencie przedstawienia do zapłaty weksel in blanco musi posiadać wszystkie elementy wymienione w art. 101 prawa wekslowego (tj. nazwę "weksel", w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono; przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej; oznaczenie terminu płatności; oznaczenie miejsca płatności; nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana; oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu; podpis wystawcy wekslu).

O atrakcyjności weksla in blanco, jako środka zabezpieczenia roszczeń, przesądza fakt, że uzupełniony służy do szybkiego uzyskania tytułu wykonawczego przeciwko dłużnikowi albo staje się przedmiotem obrotu i zostaje z łatwością np.: odsprzedany firmie windykacyjnej.

Gdy zostaniesz pozwany…

Pamiętaj, że postępowanie nakazowe jest w swoim założeniu postępowaniem bardzo szybkim i od dnia otrzymania odpisu pozwu wraz z załącznikami rozpoczyna się bieg dwutygodniowego terminu do wniesienia zarzutów. Wniesienie zarzutów jednak nie powoduje automatycznie utraty mocy nakazu zapłaty, jest on natychmiastowo wykonalny. Jedyną szansą jest zawarcie w zarzutach wniosku o wstrzymanie wykonania nakazu wydanego na podstawie weksla. Jak pisaliśmy wyżej zarzuty w postępowaniu nakazowym podlegają opłacie!

To wszystko w efekcie powoduje, że Twoja sytuacja może być bardzo trudna. W momencie wydania nakazu zapłaty z weksla posiada on z mocy prawa zabezpieczenie roszczenia - przez co pomimo sprzeciwu daną kwotę może zająć komornik. Często dzieje się tak, że komornik pojawi się u Ciebie wcześniej niż listonosz z nakazem zapłaty i odpisem pozwu, ponieważ powód natychmiast po uzyskaniu nakazu zapłaty udaje się do komornika. Brak szans na wniesienie zarzutu wcześniej może to działać na Twoją niekorzyść.

Nieważny weksel

Warto wiedzieć kiedy weksel jest nieważny, może to być nasz środek obrony przy zaskarżeniu wydanego przez sąd nakazu zapłaty! Uogólniając weksel jest nieważny, gdy w momencie przedstawienia weksla do zapłaty brak jest jakiegokolwiek elementu wymienionego w prawie wekslowym albo gdy nie da się jednoznacznie ustalić tych elementów.

Przykład: Data wystawienia weksla powinna zawierać oznaczenie dnia, miesiąca i roku; brak jednego z tych elementów powoduje, że data wystawienia weksla nie została wskazana, a zatem weksel jest nieważny, chyba że możliwe okaże się usuniecie tego braku w drodze wykładni weksla.

Skupiając się jednak na konkretnych zarzutach, które możemy podnieść przed sądem, są to w szczególności: brak zdolności wekslowej i zdolności do czynności wekslowych, brak legitymacji wekslowej posiadacza weksla, brak należytego umocowania osoby podpisującej za dłużnika, zarzut sfałszowania treści weksla, zmiany jego treści, braków formalnych weksla, skutkujących jego nieważność, zarzut przedawnienia. Do tych zarzutów należy również dołączyć te o charakterze subiektywnym, oparte są na stosunkach osobistych z wierzycielem tj. zarzut podpisu z grzeczności, pozorności indosu, potrącenia, zapłaty weksla, zrzeczenia się roszczenia przez wierzyciela lub zawarcia ugody. Jak również zarzuty, które podnoszone są w przypadku weksla in blanco: wypełnienie weksla in blanco niezgodnie z zawartym porozumieniem dotyczącym treści tego weksla, czy też wręczenie weksla jako gwarancyjnego lub kaucyjnego.

Czy wiedziałeś że…

Wystawienie weksla nie wymaga formularza urzędowego. Do niedawna istniały specjalne blankiety wekslowe, od których pobierano opłatę skarbową w wysokości ceny danego rodzaju formularza. Od 1 stycznia 2007 roku weksle nie podlegają opłacie skarbowej, lecz w obrocie cały czas znajdują się weksle wystawione pod rygorem poprzednio obowiązującego prawa. Istotne jest, że brak opłaty skarbowej nie przesądza o nieważności weksla i można dochodzić w sądzie wynikających z niego należności. Poniżej przedstawiamy przykładowe wzory weksli.

Puszczenie weksla w obieg, czyli indos

Dawniej obrót wekslowy dokonywał się w kręgu bankierów na specjalnych targach. Dzisiaj takich operacji może dokonywać każdy z nas, obrót wekslowy opiera się na przekazywaniu weksli drogą indosu, przy czym należy pamiętać, że obrót wekslowy podlega szczególnemu reżimowy i także o tym, że kawałek papieru był wekslem, musi obowiązkowo zawierać wszystkie element, o których pisaliśmy wcześniej.

Indos, zwany inaczej żyrem, oznacza przeniesienie uprawnień wynikających z weksla na kolejne osoby. Takie weksle mogą zostać puszczone w obieg niezależnie od wiedzy i woli wystawcy i w konsekwencji również utrudnić obronę przed nieuzasadnionymi roszczeniami. Indosowanie weksla polega na podpisaniu się na odwrotnej stronie weksla przez osobę uprawnioną do otrzymania kwoty wekslowej i wydaniu weksla nowemu wierzycielowi uprawnionemu do otrzymania kwoty wekslowej. Jeżeli zamieścimy na wekslu formułę „nie na zlecenie” wykluczymy tym samym możliwość dalszego obrotu wekslem (indosowania).

Przykład: Jan Kowalski, uprawniony zgodnie z treścią weksla do otrzymania kwoty wekslowej przenosi prawa z weksla przez indos na Dorotę Nowak poprzez zawarcie na odwrotnej stronie weksla formuły: „ustępuje na zlecenie Doroty Nowak - Jan Kowalski” i wydać weksel Dorocie Nowak.

Należy pamiętać, że przeniesienie weksla przez indos nie wymaga zawiadomienia o tym dłużnika wekslowego. Dłużnik z mocy prawa musi dokonać zapłaty do rąk posiadacza weksla. Nie może się również zasłaniać faktem, że miał złe stosunki osobiste z wystawcą lub poprzednimi posiadaczami weksla (wyjątek: chyba, że posiadacz nabywając weksel działał świadomie na szkodę dłużnika). W efekcie, dłużnik aż do momentu daty płatności weksla pozostaje w nieświadomości tego, komu ma zapłacić.

Indosowanie i kolejne indosowania w efekcie powodują, że liczba zobowiązanych dłużników wzrasta, a każdy z nich odpowiada za zobowiązanie z weksla. Taka odpowiedzialność określana jest mianem odpowiedzialności solidarnej, co oznacza, że za zobowiązania odpowiadają wszystkie osoby wymienione na wekslu, które zbyły go dalej. Dzięki temu, im więcej na wekslu jest zamieszczonych indosów, tym większa jest gwarancja, że zobowiązania wekslowe zostaną spłacone.

Klauzule wekslowe – na czym polegają?

Klauzule wekslowe są dodatkowymi postanowieniami, które może zawierać weksel. Ich głównym celem jest zabezpieczenie interesów osób podpisanych na wekslu. Praktyka stosowania weksli sprawiła, że są to krótkie sformułowania tj. „nie na zlecenie”, „wartość w gotówce”, „bez protestu” itp. Możemy je podzielić na trzy kategorie tj. klauzule wekslowo skuteczne, klauzule wekslowo obojętne, klauzule unieważniające weksel. Te ostatnie, mogą być bardzo różne, mają jednak jeden wspólny element: nie mogą naruszać bezwarunkowego charakteru weksla tzn. że wystawca weksla własnego nie może umieścić zapisu, że zapłaci określoną sumę pieniężną jeżeli (warunek) druga strona weźmie ślub z jego córką. Taki weksel jest nieważny.

Wystawienie weksla in blanco wiąże się z ryzykiem dla dłużnika.

Te same cechy, które czynią weksel in blanco instrumentem atrakcyjnym dla wierzyciela, sprawiają jednak, że na dłużniku ciąży potencjalne ryzyko. Może się zdarzyć, że aktualny posiadacz weksla może wykorzystać weksel w sposób niezgodny
z umową! Weksel może zostać komuś odsprzedany albo po prostu zgubiony, a jego znalazca wypełni go na dowolną kwotę i zażąda zapłaty. Obrona przed fałszywymi roszczeniami może być trudna.

Zanim zdążysz się wybronić – możesz stracić cały swój majątek! Posiadacz weksla dochodząc swoich roszczeń może szybko uzyskać nakaz zapłaty w uproszczonym postępowaniu nakazowym. W przypadku zobowiązania wekslowego nie ma konieczności wykazywania źródła roszczenia ani jego wysokości. Wystarczy, że posiadacz weksla dołączy go do pozwu.

Zgodnie z art. 485 § 2 kodeksu postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.) sąd wydaje nakaz zapłaty przeciwko zobowiązanemu z weksla i taki nakaz zapłaty stanowi od chwili jego wydania tytuł zabezpieczenia.  W praktyce oznacza to, że jeszcze przed wydaniem klauzuli wykonalności, wierzyciel może wszcząć poprzez komornika postępowanie zabezpieczające, w którym np.: mogą zostać zablokowane środki pieniężne na naszym rachunku bankowym – do czasu prawomocnego zakończenia sporu.

Wierzyciel może wszcząć postępowanie egzekucyjne po upływie 2-tygodniowego okresu na zaspokojenie roszczenia, który biegnie od doręczenia nakazu zapłaty pozwanemu. Niezależnie czy zaskarżymy nakaz zapłaty poprzez wniesienie zarzutów w terminie, czy też nie, po uzyskaniu klauzuli wykonalności, zasądzone nakazem roszczenie będzie egzekwowane, bowiem zgodnie z k.p.c. sąd może ale nie musi nadać wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli prawdziwość weksla nie została zaprzeczona (art. 333 § 2 k.p.c.). Należy również podkreślić, że wnosząc zarzuty możemy domagać się jednocześnie wstrzymania wykonania nakazu, na co sąd może ale nie musi się zgodzić (art. 492 § 3 zd. 2 k.p.c.).  

W przypadku chęci ochrony na tą okoliczność, musimy pamiętać, że opłata za wniesienie zarzutów od nakazu zapłaty wynosi 75% opłaty, co może oznaczać dla nas wniesieniu opłaty nawet w wysokości do 75 tysięcy złotych (kiedy to osoba dochodząca swojego roszczenia uiszcza jedynie 25% opłaty sądowej)! W przypadku, gdy zostaliśmy oszukani, zanim zaczniemy dochodzić swoich praw, możemy zostać narażeni na dotkliwe straty.

Pamiętaj, że sama spłata weksla nie likwiduje zobowiązań wekslowych. Weksel musi zostać nam zwrócony, a do takiego zwrotu weksla nie zawsze dochodzi, co może rodzić poważne konsekwencje. Najbezpieczniej dla nas, aby weksel zawierał adnotacje na rewersie weksla o spłacie naszych zobowiązań.

Jak pisaliśmy wyżej, z wystawieniem weksla wiąże się wiele zagrożeń, poniższa infografika pokaże Wam podstawowe zasady, o których musicie pamiętać.

Słowniczek terminów wekslowych

Akceptant -  to osoba, która zobowiązała się do dokonania zapłaty kwoty określonej na wekslu (trasat po zaakceptowaniu weksla).

Domicyliant - to osoba, u której ustanowiono miejsce zapłaty weksla (może być nim tylko bank).

Front -  pierwsza strona weksla, gdzie wypisana jest jego treść.

Grzbiet - to odwrotna strona weksla, służy do zamieszczania na niej notatek np. dotyczących poręczeń za wystawcę weksla.

Inkasko weksla -  to przedawnienie weksla do zapłaty.

Indos - to przeniesienie praw do zapłaty widocznych na wekslu na inną osobę, pod warunkiem, że osoba, na której rzecz weksel został wystawiony zamieszcza na froncie lub grzbiecie weksla formułę: „Ustępuję na zlecenie“ i wymienia pełną nazwę z adresem osoby, na rzecz której ustępuje.

Indosant -  to osoba odstępująca swoje prawa od weksla.

Indosatariusz – to posiadacz weksla, który nabył w drodze indosu

Porozumienie wekslowe – to umowa wekslowa zawierana przy wręczeniu weksla in blanco, zawarta pomiędzy wystawcą weksla a osobą, której dokument został wręczony

Poręczyciel wekslowy – osoba trzecia, która gwarantuje swoim podpisem na wekslu zapłatę sumy wekslowej przez dłużnika wekslowego

Posiadacz weksla – remitent oraz każdy jego następca prawny, u którego znajduje się weksel

Remitent - to osoba wskazana na wekslu, której ma być wypłacona suma wekslowa, pierwszy wierzyciel wekslowy.

Trasant - to wystawca weksla.

Trasat - to osoba, która ma zapłacić sumę pieniężną oznaczoną na wekslu (dłużnik wekslowy).

Wystawca weksla – odpowiada za przyjęcie i za zapłatę weksla przez trasata

EK dla Anuluj-Dlug.pl

Co zrobić z nakazem zapłaty z takiego weksla? Zbliża się termin 14 dni na złożenie sprzeciwu? Skorzystaj z Naszych Usług. ZLEĆ OBRONĘ MECENASOWI, nie wiesz jaki rodzaj pisma dostałeś - ZAPYTAJ PRAWNIKA – zapewniamy pełen profesjonalizm oraz dyskrecję. Jeśli już wiesz, że masz przedawniony dług, a odebrałeś właśnie wezwanie od windykatorów lub nakaz zapłaty z sądu skorzystaj z naszego GENERATORA DOKUMENTÓW.

Ps. UWAGA, możliwość darmowej obsługi prawnej przez naszą Kancelarię Direct dla ofiar tak działających windykatorów (fragment ich materiałów szkoleniowych):

JEŚLI PRZYŚLESZ NAM NA MAIL KONTAKT@ANULUJ-DLUG.PL ZDJĘCIA TAKICH SMS-ÓW LUB ZRZUTY TEGO RODZAJU KORESPONDENCJI (WAŻNE BY BYŁY WIDOCZNE NUMERY TELEFONÓW Z JAKICH JE WYSŁANO) TO W ZAMIAN UZYSKASZ OD NAS VOUCHER (KOD RABATOWY) DZIĘKI KTÓREMU BĘDZIESZ MÓGŁ ZA DARMO NAM ZLECIĆ ANALIZĘ CZY SPRAWA KWALIFIKUJE SIĘ DO SĄDOWEGO WYSTĄPIENIE O ODSZKODOWANIE OD FIRMY WINDYKACYJNEJ ZA NĘKANIE SMS-AMI, LISTAMI LUB W INNY SPOSÓB, A JEŚLI TAK TO SPRAWĘ POPROWADZIMY W TWOIM IMIENIU NA NASZE RYZYKO BEZ ŻADNEGO WSTĘPNEGO WYNAGRODZENIA.

Mamy też nadzieję w ten sposób skompletować bazę wszystkich numerów telefonicznych, które są używane przez firmy windykacyjne do nękania, tak by stworzyć miejsce gdzie każdy w ten sposób niepokojony będzie mógł zidentyfikować sobie kto go nęka.

Uprzedzając ew. zarzuty jednocześnie przypominamy: gdy dług jest rzeczywisty, a dłużnik pewny windykator nie stosuje SMSów bo nie musi zmuszać do kontaktu, po prostu wtedy idzie do sądu, wygrywa szybko prostą sprawę i nasyła komornika. Obecnie jednak tacy prawdziwi dłużnicy rzadko kiedy są w obrębie zaiteresowania firm windykacyjnych - co wyjaśniamy w zakładce KOMU POMAGAMY